Każdego dnia w naszych głowach rodzi się tysiące myśli, jedne dotyczą spraw bieżących, inne rozmyślań na temat przyszłości, a jeszcze inne wspomnień czy marzeń. Psycholodzy poznawczo-behawioralni wskazują na to, iż rodzące się w nas myśli powodują emocje, które warunkują zachowania i sposób postrzegania świata. Układ poznawczy może zawodzić, stosując utrwalone mechanizmy, upraszczając czy też generalizując. Poznaj najczęstsze błędy myślenia!
Błędy myślenia: myśli automatyczne
To myśli, które jak sama nazwa wskazują pojawiają się niezależnie od naszych intencji i zawierają one automatyczną ocenę sytuacji, niestety subiektywną i budzącą silne emocje. Myśli automatyczne nie są rezultatem głębokich przemyśleń lub refleksji; powstają spontanicznie i niestety często nie są racjonalne. Takie myśli przeszkadzają w realizacji celów, a także zniekształcają rzeczywistość. Na szczęście nad tym błędem poznawczym można pracować i nauczyć się rozpoznawać myśli automatyczne, poprzez analizę faktów, a także obserwując zmiany nastroju.
Błędy myślenia: przepowiadanie przyszłości
Często lubimy tworzyć scenariusze swojej przyszłości. Proroctwo myśli, wróżenie z fusów i snucie przepowiedni zazwyczaj sprowadza się do oczekiwania pecha i nieszczęść niż sukcesów. Jeśli jest to błąd myślenia, który rozpoznajesz w swoim funkcjonowaniu to przeformułuj myśli w kierunku pozytywnego rozwiązania sytuacji.
Błędy myślenia: katastrofizacja/nakręcanie się
Ten błąd polega na roztrząsaniu problemów do rangi wielkich nieszczęść. To pozwolenie na podążanie emocji i myśli bez naszej kontroli. Osoby o tym sposobie myślenia, często mówią, że umrą, zwariują i już nie mogą. Negatywne „nakręcanie” się uniemożliwia szukanie rozwiązań i obiektywną ocenę.
Błędy myślenia: etykietowanie
Nadawanie etykiet to jeden z częstszych błędów myślenia. Nasz mózg lubi upraszczać i tworzy pewne schematy myślenia. Np. czarny kot, choćby był najsłodszy na świecie niestety kojarzy nam się negatywnie z nieszczęściem, bo jeszcze przebiegnie nam drogę. Etykietowanie prowadzi do szybkich ocen, a nie analizy faktów i zachowań. Taki sposób interpretacji prowadzi również, do wyciągania pochopnych wniosków na podstawie jednego zdarzenia lub cechy.
Błędy myślenia: czytanie w myślach
Jest to błędne przekonanie o tym, iż wszyscy myślą tak samo jak my i podobnie interpretują sytuacje. Czytanie w myślach to tendencja do uważania, że każdy jest taki sam i w ten sam sposób postępuje lub powinien postępować, a jego zadaniem jest domyślanie się naszych potrzeb i intencji.
Błędy myślenia: myślenie czarno-białe
Są osoby, które mają tendencje do skrajności. Ich funkcjonowanie przebiega według zasady wszystko albo nic. Takie osoby zakładają, że nie ma złotego środka, lubią etykietować i pochopnie zakładają, że coś jest albo dobre albo złe. Ten sposób zniekształcenia poznawczego najczęściej prowadzi do powstawania konfliktów i nieporozumień.
Błędy myślenia: wybiórcza uwaga
To sposób myślenia w którym nasz mózg bardzo upraszcza, na podstawie jednego bodźca oceniamy zachowanie. Pośród wielu szczegółów wybieramy mimowolnie jeden, który buduje naszą opinię o całej sytuacji. Bardzo często wybieramy „szczegół”, który jest dla nas wygodny w interpretacji. Patrzenie tunelowe nazywane jest także wybiórczą uwagą lub filtrowaniem.
Jak widzimy istnieje kilka zniekształceń poznawczych, błędów myślenia, które utrudniają nam obiektywne widzenie sytuacji, a za to wzbudzają wiele niepotrzebnych i zgubnych emocji. Kiedy odczuwasz silne emocje, przeanalizuj swoje myśli – co podpowiadała Ci głowa, może nadałeś zbyt pochopnie etykietę jakiemuś zachowaniu lub w swojej głowie wyolbrzymiłeś niepotrzebnie sytuacje.
To sposób interpretacji wywołuje w nas największe emocje. Ważne są więc nie zdarzenia same w sobie ale to co one dla nas znaczą. Często to samo zdarzenie możemy różnie zinterpretować zależnie od dnia i naszego samopoczucia.
