Percepcja według nauki to procesy poznawcze polegające na odbiorze bodźców przez zmysły, a następnie identyfikację i przypisanie znaczenia i to co najważniejsze przygotowanie reakcji.
Systemy percepcyjne człowieka, umożliwiają mu widzieć, słyszeć, czuć smak, zapach, dotyk i zmiany temperatury. Inaczej o percepcji mówimy jako o zmysłowym doświadczaniu świata. Procesy percepcyjne zachodzą automatycznie. Natomiast nasuwa się pytanie, czy percepcję każdy ma taką samą oraz czy jej uwagą można kierować?
Biorąc pod uwagę, iż podnosząc głowę z nad tego artykułu widzisz przed sobą pewnie około 100 bodźców; laptop, ścianę, drzwi, kolory czy nawet osoby, które są obok ciebie. Ale czy mózg analizuje te wszystkie bodźce? Niegdyś na szkoleniu pokazywano uczestnikom jeden obrazek, zawierający wiele szczegółów. Następnie, trener prosił, by każdy zapisał jedną rzecz, którą zapamiętał. I tak, okazało się, iż każdy skupił swoją uwagę na zupełnie innym obiekcie. I tak właśnie percepcję wzrokową możemy określić w prostym przysłowiu, iż punkt widzenia zależy od punktu siedzenia 🙂 Podobnie jest ze zmysłem dotyku. Pomyśl o tym jak ubrania, które masz na sobie przylegają do ciebie, czujesz właśnie każdą nitkę. Natomiast w ćwiczeniu poprzednim, kiedy skupiałeś uwagę na bodźcach przed tobą w ogóle nie myślałeś o odbiorze bodźców dotykowych. Podobnie jest z pozostałymi rodzajami percepcji.
Są osoby, których kanały odbioru bodźców są bardziej wrażliwe lub mniej, mowa wtedy na przykład o nadwrażliwości słuchowej albo też dotykowej np. często spotykanej u dzieci, które nie chcą mieć metek przy ubraniach.
Jakie są pułapki naszej percepcji?
Poza typowymi zaburzeniami określonymi przez ICD-10, typu schizofrenia czy też prozopagnozja, inaczej nazywaną syndromem Brada Pitta, na co dzień percepcja płata nam figle. Najczęstszym błędem spostrzegania jest percepcja selektywna. Polega ona na tym, iż bodźce podobne do tych, które już znamy interpretujemy podobnie. Czyli, nasza uwaga kierowana jest nieobiektywnie, szczególnie jeśli dany bodziec wywołuje w nas silną reakcję emocjonalną. Percepcja selektywna (wybiórczość) to skłonność do niezauważania lub wybierania bodźców, które nie potwierdzają naszych przekonań lub są dla nas trudne.
Inną pułapką, może być zbyt duże przypisywanie uwagi bodźcom, które powinny być dla nas obojętne ale ze względu na wcześniejsze doświadczenia nie są. Z tymi błędami spotykać możemy się nawet w pracy, kiedy na przykład pracownik jest lubiany przez wszystkich, a mimo tego, że nie realizuje celów wciąż dostaje premię. A na przykład osoba nielubiana przez innych, a bardzo zdolna, wciąż pozostaje niezauważona, gdyż oceniana jest przez pewien pryzmat.
Interpretujemy informacje sensoryczne w sposób, który faworyzuje jedną kategorię lub interpretację nad inną. Bardzo często tego typu zabiegi są wykorzystywane na przykład w reklamach i są dźwignią całego marketingu.
