Kryzys to zaraz po koronawirusie jedno z częściej powtarzanych słów ostatnich miesięcy. Lockdown, który zagościł już w części krajów nieuchronnie wisi nad Polską i wiąże się z utratą pracy, kwarantanną narodową, a przede wszystkim stresem, który będzie towarzyszył właściwie każdemu. Na szczęście kryzys z samej definicji jest sytuacją ograniczoną w czasie i tak samo jak się zaczął musi się również skończyć, pytanie czy wyjdziemy z tego cało.
Jakie umiejętności, kompetencje czy cechy charakteru według psychologów pomogą nam funkcjonować w kryzysie i zarządzać zespołem?
Przede wszystkim odporność na stres, która w tym przypadku bazuje na oddzieleniu faktów od emocji, opinii i nagonki medialnej, którą jesteśmy bombardowani jak nigdy przedtem. Rozpisz na kartce fakty, na przykład w oparciu o statystki. Wypisz także emocje, które towarzyszą Tobie lub członkom zespołu jeśli jesteś liderem. Członkowie zespołu wymagają poczucia stabilizacji, które może zapewnić rozsądne podejścia lidera. Zarządzanie kryzysem polega na uważnym analizowaniu dostarczanych przez otoczenie informacji. Członkowie zespołów w sytuacjach stresu, kryzysu spoglądają na lidera jako na wzorzec zachowań.
Kolejną umiejętnością nieodzownie związaną z zarządzaniem stresem jest radzenie sobie z emocjami i ich kontrola. Warto tutaj przytoczyć uniwersalną definicję emocji rozumianą jako automatyczną reakcję na bodziec. Zanim informacja zostanie przeanalizowana z wykorzystaniem myślenia logicznego automatyczną reakcją jest odpowiedź ze strony układu limbicznego, który odpowiada za regulację reakcji emocjonalnych. Stąd uważa się, iż w sytuacjach kryzysowych, lepiej radzą sobie osoby cechujące się stabilnością emocjonalną oraz umiejętnością kontroli własnych emocji. Zatem inteligencja emocjonalna jest bardzo przydatną kompetencją i każdy z nas powinien ją rozwijać biorąc udział w szkoleniach czy też sięgając po porady psychologiczne lub pracując z coachem. Pierwszym krokiem do zarządzania emocjami: niepokoju, lęku, złości, strachu czy też gniewu jest umiejętność rozpoznania i nazwania emocji, a następnie określenia przyczyn ich powstania czyli nazwania bodźca, który pobudził układ limbiczny.
Następną cechą, przydatną w sytuacjach kryzysowych jest tak zwana otwartość poznawcza, polegająca na zdolności przyjmowania nowych informacji w sposób obiektywny i neutralny, niekoniecznie budzący strach na przykład przed zmianą. Otwartość poznawcza pozwala na podejście do kryzysu jako do czegoś nowego.
Mówiąc o kryzysie nie sposób zapomnieć o coveyowskiej reaktywności i pro aktywności. Możemy zminimalizować negatywny wpływ stresu na nasze funkcjonowanie koncentrując się na strefie wpływu. Często nasze nerwy kierowane są na obszary, na które kompletnie nie mamy wpływu przez to marnujemy czas i energię – to tak zwana postawa reaktywna. Nie możesz wpływać na decyzje rządu czy też informacje przekazywane przez media. Skoncentruj swoją uwagę i energię na rzeczach, które możesz kontrolować. Martwienie się tylko marnuje Twój cenny czas, bądź reaktywny!
Należy wspomnieć, że sytuacje kryzysowe możemy podzielić na takie w których wymagane jest podjęcie natychmiastowych działań lub takie w których trzeba się uzbroić w cierpliwość i czekać. W przypadku pierwszego rodzaju to umiejętność rozwiązywania problemów, nastawienie na szukanie rozwiązań, prowadzenie negocjacji czy umiejętność podejmowania decyzji okażą się niezastąpione. Natomiast w drugim przypadku umiejętność radzenia sobie z emocjami, odwrócenia uwagi, poprawa samopoczucia oraz redukcja emocji będą szalenie przydatne.
Mimo ogromnej wiedzy na temat zarządzania stresem, inteligencji emocjonalnej i dostępności kursów z zakresu wspomnianych kompetencji, w zarządzaniu jak i w życiu prywatnym często paraliżuje nas strach przed kryzysem. Jako lider w dobie kryzysu miej na uwadze wspomniane wyżej umiejętności, a poradzisz sobie w każdej kryzysowej sytuacji.
