Zarówno zewnętrzna konkurencja, jak i wewnętrzna rywalizacja, są motorami napędzającymi rozwój wielu firm i międzynarodowych przedsiębiorstw. Jednych zjawiska te motywują do dalszych działań, a innych demotywują do tego stopnia, że muszą zmienić dotychczasowe miejsce pracy. Podczas globalnej ankiety Monster.com 20% respondentów odpowiedziało, że rywalizacja zmusiła ich do rezygnacji ze stanowiska. Z kolei 26% deklaruje, że rozważa odejście z tego powodu. Nieodłącznym elementem współpracy są konflikty, plotki i wzajemna rywalizacja, która jest wpisana w ludzką naturę. Opinie przełożonych, pogłos wśród kolegów, wysokość premii i możliwość awansu dodatkowo motywują do bycia naj… Szczypta rywalizacji jest wskazana i stanowi siłę napędową, natomiast jej nadmiar działa bardzo negatywnie na atmosferę pracy tworząc z niej istne pole bitwy, gdzie czynniki takie jak rozwój, wykrywanie uzdolnień czy motywowanie do zdobywania wiedzy i lepszego realizowania zadań, uchodzą na boczny tor, ustępując miejsce wypaleniu i nadmiernemu stresowi.
Modnym i obecnie stosowanym trendem pracy jest współpraca w ramach zespołu. Na ich czele stoją team leaderzy i managerowie, którzy dopingują i kontrolują wzajemną współpracę, aby ta zmierzała w dobrym kierunku. Rywalizacja, pomiędzy pracownikami w ramach jednego zespołu nie będzie szkodliwa, wtedy kiedy celem nadrzędnym i najważniejszym będzie cel grupowy, równie ważny i zrozumiały dla wszystkich. O współpracy mówi się gdy zespołowi przyświeca wspólny cel, natomiast z niezdrową rywalizacją mamy do czynienia w przypadku, gdy formalni współpracownicy zaczynają realizować swój cel, a nie ten grupowy.
Aby współpraca zespołowa nie przerodziła się w pole bitwy szef powinien:
- unikać faworyzowania ? ciągłe docenianie tej samej osoby jest konfliktogenne i nie sprzyja dobrej atmosferze pracy. Należy równo i sprawiedliwie chwalić i wynagradzać wszystkich członków zespołu i unikać personalnych, nadmiernych ocen.
- nagradzać współpracę w zespole ? kadra kierownicza powinna podkreślać znaczenie wzajemnej współpracy oraz za każdym razem wskazywać na płynące z niej korzyści. Ponieważ ludzie mają skłonność do powtarzania zachowań, za które są chwaleni, tego rodzaju pozytywna ocena wzmocni zachowania, które chcemy uzyskać lub podtrzymać.
- aktywnie słuchać i mówić tylko o celach i zadaniach ? w prawie każdym zespole spotkamy skarżypytę, który chętnie ?sprzeda? plotki i błędy kierownikowi. W trakcie takiej rozmowy nie wolno prezentować swojego stanowiska, lecz skoncentrować się na zadawaniu pytań bez wyciągania wniosków. Należy pamiętać, że dana sytuacja została przedstawiona tylko z jednego punktu widzenia, niekoniecznie obiektywnego. W przypadku konfliktu, do obowiązków szefa należy zorganizowanie spotkania obu stron i dopiero po wysłuchaniu wszystkich argumentów, wypowiedzenie swojego zdania, którego celem nie jest wskazanie winnych, a nakreślenie rozwiązania.
- niewzmacnianie niepożądanych zachowań ? wśród nas są osoby, które siłą rzeczy przymilają się i chcą znaleźć się w uprzywilejowanej sytuacji. Zadaniem managera jest ignorowanie takich sytuacji i równe traktowanie.
Różne są determinanty takiego rodzaju zachowania, niemniej jednak każdy ma potrzebę osiągnięcia indywidualnego sukcesu. Bardzo często źródła rywalizacji należy upatrywać w strachu przed zwolnieniem, który skutkuje celowym i negatywnym działaniem na rzecz kolegi, tak aby to on był pierwszą czarną owcą do usunięcia z pracy. Tutaj najczęściej przejawem rywalizacji są donosy, obgadywanie i izolacja. Przy czym kobieca rywalizacja różni się od tej męskiej i wyraża się poprzez zawiść i tworzenie koalicji i klik, w których obgaduje się nielubianą osobę. Męska rywalizacja charakteryzuje się innymi cechami i jest najczęściej jawnym, otwartym konkurowaniem ze sobą. Mężczyźni kłócą się ze sobą, próbują przekonywać do swoich racji przy całym zespole, podejmują próby przedstawienia się w oczach zespołu jako ?samiec Alfa?. Z tego też powodu dają odczuć rywalowi, że wszedł na ich teren.
Najczęściej z rywalizacją spotkamy się w korporacjach, gdzie w ludziach kształtuje się myślenie ?jesteś bogiem? czy ?jak nie ty to kto??. Co jest zrozumiałe, bo tylko pewny siebie i zmotywowany pracownik, może swoją pracą podnieść słupki sprzedażowe. Najlepiej w jego mniemaniu jest zrobienie tego lepiej niż Kamil siedzący przy sąsiednim biurku. I tak tworzy się wyścig szczurów w kolejce po uznanie, awans i premię. W takich sytuacjach, kiedy rywalizacja zaczyna być niezdrowa dobrze jest odciąć się i wyuczyć w sobie umiejętność zdystansowania się. Najlepiej być jak sportowiec i robić swoje bez zbędnego oglądania się na boki, by sprawdzić co robią przeciwnicy, gdyż grozi to tylko utratą czasu. Pozycja kolegi nie powinna być wyznacznikiem naszego sukcesu, o którym więcej może powiedzieć przełożony. Warto poprosić szefa o konkretne uwag, dotyczące naszej pracy. Otrzymanie takich wskazówek sprawi, że będziemy mogli działać, a wtedy poczujemy, że zaczynamy kontrolować sytuację.
Problemem w wyścigu szczurów jest to, że nawet jeżeli wygrasz, to ciągle jesteś szczurem.
Lily Tomlin
